به هر منسوجی که در خلال فرآیند بافت ساخته شود، پارچه بافته شده (Woven fabric) می گویند. پارچه های بافته شده اغلب توسط ماشین های بافندگی تولید می گردند. بافندگی یک فرآیند زنجیره ای از محصولات منسوج است که در قالب آن دو مجموعه نخ در هم بافته می شوند. درهم تنیده شدن این مجموعه نخ ها در قالب زاویه قائمه هر مجموعه انجام می گیرد. به مجموعه نخ هایی که در امتداد طول محصول یا در جهت طولی جریان پیدا می کنند تار گفته می شود. مجموعه دیگری از نخ ها که در جهت عمود بر تار یا در جهت متقاطع بر آن امتداد می یابند، پود می گویند. معمولاً به این دو مجموعه، نخ تار (نخ طولی) یا نخ پود (نخ عرضی) گفته می شود. روش درهم بافتن این دو مجموعه نخ خصوصیات پارچه حاصله را تعیین می کند. نوع در هم بافتگی نخ های تار و پود، طرح بافت یا بافت نامیده می شود.
انواع اصلی پارچه های بافته شده
ساده (تافته)
به طرح بافت ساده، تافته خانگی یا طرح بافت نیز می گویند. در این طرح بافت، یک زاویه قائمه بین نخ های تار و پود وجود دارد و می توان آن را با دو روش، یعنی یک نخ تار در یک نخ پود و دو نخ تار در دو نخ پود تولید کرد. قسمت اعظم کل پارچه های بافته شده تولیدی در سطح جهان را پارچه های با بافت ساده تشکیل می دهند. این بافت ساده ترین روش شکل گیری یک پارچه است و می توان آن را با ساده ترین چیدمان ماشین های بافندگی تولید نمود. میزان درهم تنیدگی بین نخ های تار و پود در این طرح زیاد است؛ به همین دلیل پارچه تولید شده با این روش، ساختاری فشرده دارد. از مشتقات این بافت می توان به ساختار ریب (تاری یا پودی) و بافت حصیری اشاره کرد.
سرژه
در بافت سرژه تفاوت مشخصی بین طراحی بافت در جلو و عقب وجود دارد. در این نوع بافت باید تعادل مناسبی بین ردیف های بافت وجود داشته باشد تا ساختار نهایی، ظاهری مورب و منحصر به فرد داشته باشد. یک نمونه متداول از طرح بافت سرژه، پارچه دنیم است.
ساتن و ساتین
این نوع از طرح بافت جزء محبوب ترین طرح های بافت پارچه محسوب می شود. این بافت در مقایسه با سایر طرح ها گران تر است، زیرا جلوه خاصی دارد. مشخصه بافت ساتن چهار عدد (یا بیشتر) نخ پود است که بر روی یک نخ تار شناور است و یا بالعکس (چهار عدد نخ تار شناور بر روی یک عدد نخ پود). در بافت تار رو (ساتن)، نخ تار در بالای نخ پود قرار می گیرد، در حالیکه در بافت پود رو (ساتین) این نخ پود است که بر روی نخ تار دارد. این بافت از جلوه و انعطاف پذیری عالی برخوردار است. برخی از مشتقات آن عبارتند از ساتن اسلیپر و ساتن پشت کرپ.
پارچه های بافتنی
پارچه های بافتنی (Knitted fabrics) منسوجاتی هستند که در خلال فرآیند بافندگی حلقوی تولید می شوند. این تکنیک دومین روش متداول تولید پارچه بعد از روش بافته شده است. پارچه های بافتنی را می توان با دست یا ماشین تولید کرد. در این روش یک مجموعه نخ در هم بافته می شوند. از نظر تولید، پارچه های بافتنی پس از پارچه های بافته شده بیشترین استفاده را دارند.
پارچه بافتنی
در این روش، مجموعه ای از سوزن ها با یک نخ در هم می آمیزند و پارچه با درهم تنیدگی عمودی مجموعه ای از گره ها تشکیل می شود. عبارت «بافتن (knitting)» از واژه ساکسون (cnyttan) گرفته شده که خود از کلمه بسیار کهن سانسکریت، یعنی nahyat مشتق شده است. این نوع از تولید پارچه را براساس جهت تشکیل گره ها نسبت به جهت شکل گیری پارچه می توان در قالب دو دسته طبقه بندی کرد (جدول زیر).
تخمین زده می شود که تولید جهانی کالاهای بافتنی سالانه ۷ میلیون تن باشد. تنوع پارچه های بافتنی و روش های بافندگی منجر به شکل گیری شکل ها و طرح های مختلفی می شود، و همین باعث شده تا این روش تولید پارچه بسیار رایج و مهم باشد. پارچه های بافتنی در رنج وسیعی از پوشاک گرفته تا مصارف صنعتی و خانگی مورد استفاده قرار می گیرند.
بافندگی حلقوی
بافندگی حلقوی پودی
بافندگی حلقوی تاری
بافندگی حلقوی گرد باف
بافندگی حلقوی تخت باف
بافت ژرسه یک رو
بافت ژرسه دو رو
انواع پارچه های بافتنی
انواع بافندگی حلقوی (کشبافی)
بافندگی حلقوی پودی
در این روش بافندگی جهت شکل گیری گره ها عمود بر جهت شکل گیری پارچه است. معمولاً پارچه به صورت عمودی و گره ها به صورت افقی تشکیل می شوند. بافندگی حلقوی پودی (Weft knitting) متداول ترین روش تولید پارچه های بافتنی است. در این نوع بافت به یک تکه نخ نیاز دارد. پارچه هایی که با روش بافندگی حلقوی پودی ساخته می شوند را می توان هم با دست و هم با ماشین تولید کرد. روش بافندگی حلقوی پودی متداول ترین روش بافندگی است، زیرا ساده تر از روش بافندگی حلقوی تاری (شکل دیگر بافندگی) می باشد. از چهار جزء اصلی ساختار پارچه تولید شده با روش بافندگی حلقوی می توان به اینترلاک (interlock)، دانه رو، ساده و ریب اشاره کرد. روش کار سوزن در حین تشکیل گره باعث تشکیل همه این ساختارهای مجزای بافندگی حلقوی پودی می شود. براساس نوع ماشین بافندگی حلقوی پودی می توان پارچه بافتنی حلقوی پودی را به صورت ژرسه یک رو یا ژرسه دو رو دسته بندی کرد.
بافندگی حلقوی تاری
روش دوم بافندگی، بافندگی حلقوی تاری نامیده می شود؛ اگر چه سهم این روش در تولید پارچه های بافتنی در مقایسه با روش بافندگی حلقوی پودی ناچیز است، اما این روش بافندگی بیشتر در زمینه های فنی مورد استفاده قرار می گیرد. در بافندگی حلقوی تاری نخ به صورت زیگزاگ در امتداد طول پارچه حرکت می کند به عبارت دیگر به جای اینکه بعد از ستون های مجاور یک ردیف تنها «رج» قرار گیرد، «راه های عمودی روی کشباف پارچه» خودنمایی می کنند. برای این کار باید یک لایه تار بیشتر در دستگاه به کار برده شود. متداول ترین طرح ها یا ساختارهای بافندگی حلقوی پودی عبارتند از راشل و تریکو. هدف از آزمایش پارچه های بافتنی و بافته شده بررسی مواد اولیه، جداسازی مواد معیوب، نظارت بر تولید در مراحل مختلف، ارزیابی محصول نهایی و تسهیل روند تحقیق و توسعه است.
مقایسه بافندگی حلقوی تاری و پودی
شماره
بافندگی حلقوی پودی
بافندگی حلقوی تاری
۱
ساده، ریب، اینترلاک، دانه رو
تریکو، راشل، میلانز، قلاب دوزی و غیره
۲
گره ها در امتداد عرض پارچه تولید می شوند
گره ها در امتداد طول پارچه به وجود می آیند
۳
سرعت تولید کمتر
سرعت تولید بیشتر
۴
لزوماً هر سوزن نخ مخصوص به خود را ندارد
هر سوزن نخ مخصوص خود را دارد
۵
نخ از دوکی که بر روی قفسه نخ قرار دارد تامین می شود
نخ از طریق چله نخ تار تامین می گردد
۶
فرآیند بافندگی را با یک نخ می توان انجام داد
برای بافتن پارچه به تعداد زیادی نخ نیاز است
۷
بهتر است از نخ استیپل استفاده شود، اما می توان از نخ فیلامنتی هم استفاده کرد
بهتر است از نخ فیلامنتی استفاده شود، اما می توان از نخ استیپل هم استفاده کرد
۸
فرآیندهای آماده سازی کمتری مورد نیاز است
فرآیندهای آماده سازی بیشتری مورد نیاز است
۹
در تمام ماشین آلات از سوزن زبانه دار استفاده می شود
بیشتر از سوزن فنری استفاده می شود، اما در برخی از موارد سوزن زبانه دار هم به کار می رود
۱۰
تنوع ساختارهای تولید شده محدود است
می توان ساختارهای متنوعی تولید کرد
۱۱
پارچه دارای ارزش زیبایی شناختی کمتری است
پارچه دارای ارزش زیبایی شناختی بیشتری است
۱۲
قابلیت کششی پارچه در هر دو جهت خوب است، اما در جهت عرضی بهتر است
قابلیت کششی پارچه در هر دو جهت کم است، اما در جهت عرضی بهتر است
نظرات