پارچه پشم مرینوس (Merino Wool Fabric) چه نوع پارچه ای است؟

پشم مرینوس یکی از محبوب ترین مواد پارچه ای جهان به شمار می آید. پشم مرینوسی که از گوسفندان مرینوس گرفته می شود ارزان و بادوام است و همین امر بر جذابیت آن می افزاید. پشم مرینوس نیز مانند سایر انواع پشم بسیار جاذب است، در برابر آب مقاومت دارد و عایق خوبی محسوب می گردد؛ همین امر باعث می شود که پارچه های ساخته شده با این نوع پشم برای ساخت لباس های زیری که در زیر لباس های زمستانی پوشیده می شوند، مناسب باشند. پارچه مرینوس با توجه به نوع ساخت آن می تواند ظاهری نرم و بسیار لوکس و یا خراشیده که معمولا با نوع پشم در ارتباط است، داشته باشد. پشم مرینوس در انواع مختلفی وجود دارند، و پشم مرینوس بسیار ریز برای ترکیب با ابریشم یا ترمه مناسب است.

تاریخچه پشم مرینوس

گوسفندان مرینوس ابتدا در قرون ۱۲ و ۱۳ در مناطق جنوبی اسپانیا ظاهر شدند. خاستگاه گوسفندان مرینوس مورد مناقشه است؛ برخی از محققان بر این اعتقاد هستند که این نژاد گوسفند از مراکش وارد شده و برخی دیگر ادعا می کنند که گوسفندان مرینوس در نتیجه پرورش انتخابی بین گوسفندان اسپانیایی و قوچ های مراکشی به وجود آمده اند. آنچه واضح است این است که گوسفندان مرینوس، ویژگی های مشابه نژادهای گوسفند اروپایی و عربی دارند. بدیهی است که این گوسفندان با دقت پرورش داده شده اند تا بهترین الیاف ممکن را به بار بیاورند.
در دوران تصرف اسپانیا توسط مسلمانان، زیاد از تولید پشم استقبال نمی شد و اولین سوابق تاریخی که به صورت قطعی به پشم مرینوس اشاره دارد به اوایل قرن 15 میلادی بر می گردد. آزمایش های ژنتیکی اخیر نشان می دهند که گوسفندان مرینوس نتیجه تلاقی های بیشمار نژادی بین گوسفندان چورو (churro) اسپانیایی، گوسفندان پشم دار ایتالیایی و حتی گوسفندان انگلیسی هستند؛ اما کاملاً مشخص نیست که این تلاقی های نژادی در چه برهه ای از تاریخ رخ داده است. صرف نظر از خاستگاه دقیق گوسفندان مرینوس، این نژاد اهلی و پشمی تقریباً به تنهایی مسئول تبدیل اسپانیا به رقیب مستقیم انگلیس در بازار پشم اروپا تا پایان قرن پانزدهم بوده است.
در طول قرن شانزدهم، پشم انگلیسی بیشتر به مصارف خانگی اختصاص یافت و بازرگانان اسپانیایی پشم مرینوس توانسته بودند تقریباً بازار پشم اروپا را در انحصار خود در بیاورند. هر ساله با تغییر فصل، چوپانان اسپانیایی گله های خود را از شمال به جنوب این کشور منتقل می کردند و صادرات پشم مرینوس همچنان بخش اعظم اقتصاد اسپانیا را اداره می کرد.
تا قرن هجدهم میلادی، صادرات گوسفندهای زنده از اسپانیا یک جرم بزرگ محسوب می شد. با این حال در سال ۱۷۲۳، بازرگانان اسپانیایی تعداد محدودی گوسفند مرینوس به سوئد صادر کردند و اندکی بعد روابط خانوادگی بین خانواده های سلطنتی انگلستان و اسپانیا منجر به صادرات تعداد زیادی گوسفند مرینوس به جزایر بریتانیایی شد. از این تاریخ به بعد، صادرات گوسفندان مرینوس به امری عادی تبدیل گردید و به سرعت اینگونه گوسفندان در سراسر اروپا پخش شدند.

امپراطوری مرینوس استرالیایی

جنگ های ناپلئون، صنعت پشم مرینوس را در اسپانیا نابود کرد و به صنعت تولید پشم در سایر نقاط اروپا نیز لطمه زیادی وارد نمود. درست قبل از ظهور ناپلئون، برخی از کارآفرینان باهوش، نژاد گوسفند مرینوس را در برخی از جدیدترین مستعمرات بریتانیا مثل آفریقای جنوبی و استرالیا گسترش دادند.
با وجود اینکه تجارت پشم مرینوس در آفریقای جنوبی هرگز به حجم قابل توجهی نرسید، اما گویا قرار بود تعداد ناچیز گوسفندان مرینوس که برای اولین بار به استرالیا صادر شدند، اقتصاد کل این قاره را تغییر دهند. تلاش های اولیه برای استعمار استرالیا فاجعه بار بود؛ اما در سال ۱۸۱۰، استرالیا بیش از ۳۰۰۰۰ گوسفند را در خود جای داد و این گله حیوانات به سرعت در مناطق نیمه گرمسیری و نیمه خشک این قاره تکثیر شدند.

پشم مرینوس در عصر حاضر

امروزه استرالیا بیش از ۷۱ میلیون راس گوسفند را در خود جای داده است که تقریباً ۵۳ میلیون راس از این گوسفندان از نژاد مرینوس هستند. با وجود اینکه گوسفندان مرینوس در سایر نقاط جهان مثل ایالات متحده هم پرورش داده می شوند، اما استرالیا پایتخت بی چون و چرای گوسفندان مرینوس جهان محسوب می گردد. اکثریت قریب به اتفاق پشم مرینوس جهان در استرالیا تولید می شود و تجارت پشم بخش قابل توجهی از اقتصاد صادراتی استرالیا را تشکیل می دهد.
استفاده از پشم مرینوس در طول قرن ها تا حدودی تغییر کرده است. در حال حاضر کمتر از پشم مرینوس برای لباس های رسمی استفاده می شود، و بیشتر این پشم برای تولید لباس های غیر رسمی و عایق مورد استفاده قرار می گیرد. پشم مرینوس علیرغم این که به صورت گسترده در دسترس است و نسبتاً ارزان می باشد، یکی از نرم ترین و لوکس ترین پارچه های پشمی جهان به شمار می آید.

پارچه پشم مرینوس چگونه تولید می شود؟

روند تولید پشم مرینوس را می توان به چندین مرحله مجزا تقسیم کرد:

۱- پشم چینی

پشم نژادهای مختلف گوسفند مرینوس با سرعت های متفاوتی رشد کرده و برای چیدن آماده می شوند. پشم برخی از نژادهای گوسفند مرینوس هر ۲ تا ۳ ماه یکبار چیده می شود، اما در برخی از نژادها ۶ ماه طول می کشد تا پشم گوسفندان برای چیدن آماده گردد. هر راس از گوسفند مرینوس، سالانه بین ۳ تا ۱۸ کیلوگرم پشم تولید می کند. معمولاً پشمی که تازه چیده شده، «روغنی» نامیده می شود؛ زیرا مملو از روغن پوست این حیوانات است.

۲- تمیزکاری و کاردینگ

سپس چرم روغنی تمیز شده، به درجات مختلف تقسیم گردیده و به صورت رشته های باریک و محکم کاردینگ می شود. این رشته های کارد شده اکنون آماده ریسیدن هستند.

۳- ریسندگی

درجات مختلف پشم های مرینوس به صورت جداگانه ریسیده می شوند و سپس به منظور آماده شدن برای روند بافندگی بر روی قرقره ها جمع می گردند.

۴- کشبافی یا بافتن

با وجود اینکه الگوی بافت اکثر پارچه های مرینوس بافت ساده یا بافت جناغی است، اما بافتن پشم مرینوس با استفاده از ماشین های بافندگی صنعتی نیز امکان پذیر است. در پارچه هایی که به صورت چند رنگ طراحی می گردند، نخ ها به صورت مجزا قبل از شروع فرآیند کشبافی یا بافندگی رنگ می شوند.

۵- رنگرزی و روند پسا عمل آوری

اگر پارچه مرینوس تک رنگ باشد، گاهاً پس از اینکه نخ به صورت پارچه بافته شد، پارچه رنگ می شود. به ندرت پیش می آید که پشم مرینوس در معرض مواد ضد آب یا سایر مواد شیمیایی عمل آوری قرار بگیرد. پشم مرینوس به صورت طبیعی ضد اشتعال است، بنابراین معمولا خیلی کم این پارچه با مواد شیمیایی عمل آوری می گردد.

پارچه پشم مرینوس چه کاربردی دارد؟

تولید کنندگان منسوجات به طور کلی از پشم مرینوس برای تولید پوشاک استفاده می کنند و کمتر پیش می آید که این پارچه در ساخت منسوجات خانگی مورد استفاده قرار بگیرد.

استفاده در پوشاک

محبوب ترین کاربرد پشم مرینوس در تولید ژاکت است. با توجه به اینکه انواع پارچه پشم مرینوس ساخته شده با الیاف ریز به اندازه پارچه پنبه ای، نرم و یا حتی نرم تر از آن هستند، لذا این ماده برای ساخت ژاکت های سبکی که مستقیماً با پوست تماس پیدا می کنند نیز ایده آل است. هر چند که یافتن بلوز، پیراهن و یا حتی زیر پیراهنی های پشمی نیز امکان پذیر است.
در بسیاری از موارد از انواع زبر پشم مرینوس برای تولید ژاکت استفاده می شود، اما می توان از پشم مرینوس برای تولید ژاکت ورزشی هم استفاده کرد. پشم مرینوس به دلیل دوام، نرمی و محبوس کردن گرما برای ساخت لباس های زیر ایده آل است. در اصل تولید هر نوع لباس عایق با پشم مرینوس امکان پذیر است، اما این نوع پارچه معمولاً مخصوص لباس های کژوال یا ورزشی است، و اغلب در لباس های رسمی از آن استفاده نمی شود.

استفاده در منسوجات خانگی

از پشم مرینوس معمولاً برای ساخت پتو استفاده می شود. پشم مرینوس به عنوان لایه ای مابین ملحفه و روتختی قرار می گیرد، در ضمن این پشم دارای خصوصیت عایق می باشد. پشم مرینوس به دلیل نرمی لوکس آن و احتباس هوا، ماده ای محبوب برای ساخت روتختی محسوب می شود.

پارچه پشم مرینوس در چه مناطقی از جهان تولید می گردد؟

استرالیا با تولید تقریبی سالیانه ۳۵۰ میلیون کیلوگرم پشم، برترین صادرکننده پشم مرینوس در جهان است. قسمت اعظم گوسفندان مرینوس جهان در استرالیا قرار دارند و پشم سازی بخشی جدایی ناپذیر از سبک زندگی روستایی استرالیایی به حساب می آید. در ضمن مقادیر زیادی از پشم مرینوس نیز در آفریقای جنوبی و ایالات متحده تولید می شوند.

قیمت پارچه پشم مرینوس به چه صورت است؟

پارچه پشم مرینوس علیرغم نرمی و لوکس بودن آن یکی از ارزان ترین انواع پارچه های پشمی است. به دلیل پرورش گسترده گوسفندان مرینوس در استرالیا مشکلی از بابت تامین تقاضا وجود ندارد و همین امر باعث پایین آمدن قیمت این پارچه می شود. اکثر درجات پشم مرینوس از ترمه، موهر و یا سایر انواع پشم های نرم ارزان تر هستند و در پاره ای موارد این نوع پشم فراوان تقریباً به اندازه پنبه ارزان است. معمولاً پشم های مرینوس مرغوب یا ارگانیک قیمت بالاتری دارند.

چه تفاوتی بین انواع مختلف پشم مرینوس وجود دارد؟

پشم مرینوس به درجات مختلفی طبقه بندی می شود. هر چه عرض الیاف مرینوسی که برای ساخت پارچه مورد استفاده قرار می گیرند برحسب میکرون کمتر باشد، درجه پشم بالاتر بوده و پشم باکیفیت تر است. در ادامه چند نمونه از درجات معمول پشم مرینوس را معرفی می کنیم:

۱- پشم مرینوس پهن (عرض ۲۳ تا ۲۴.۵ میکرون)

این نوع از پشم مرینوس که به پشم مرینوس محکم معروف است، زمخت ترین، زبرترین و در عین حال باداوم ترین نوع پشم مرینوس محسوب می گردد. این نوع از پشم مرینوس معمولاً برای لباس های بیرون پوش و سایر کاربردهایی که در آن پارچه مستقیماً با پوست تماس پیدا نمی کند مناسب است؛ این نوع از پشم برای ترکیب با الیاف ظریف تری مانند پنبه یا ابریشم کاربردی ندارد.

۲- پشم مرینوس متوسط (عرض ۱۹.۶ تا ۲۲.۹ میکرون)

گاهاً می توان از این نوع پشم مرینوس برای تولید لباس هایی که مستقیماً با پوست تماس پیدا می کنند استفاده کرد؛ اما این نوع پشم بیشتر برای ساخت ژاکت های ورزشی، پتو و سایر منسوجات کاربردی که در آنها درجه زبری این نوع پارچه قابل قبول است، استفاده می شود.

۳- پشم مرینوس ظریف (عرض ۱۸.۶ تا ۱۹.۵ میکرون)

بیشتر لباس های پشمی موجود در بازار با پشم مرینوس ظریف ساخته می شوند. اگر چه این نوع پشم مرینوس بسیار گران نیست، اما تقریباً به اندازه ترمه یا پشم بز آنگورا لوکس است.

۴- پشم مرینوس بسیار ظریف (عرض ۱۵ تا ۱۸.۵ میکرون)

پشم مرینوس در این درجه با ترمه و سایر انواع پشم های بسیار ظریف رقابت می کند. تولید این درجه از پشم مرینوس در مقادیر بسیار کم و با افزایش قیمت امکان پذیر است.

۵- پشم مرینوس فوق العاده ظریف (عرض ۱۱.۵ تا ۱۵ میکرون)

این نوع از پشم نادرترین و لوکس ترین نوع پشم مرینوس محسوب می شود؛ در ضمن این پشم قیمت بسیار بالایی دارد. این درجه از پشم مرینوس با ترمه، پشم آنگورا و سایر انواع پشم های فوق العاده نرم برابری می کند.

پارچه پشم مرینوس بر روی محیط زیست چه تأثیری می گذارد؟

پشم مرینوس به طور کلی جزء منسوجاتی است که کمترین تاثیر منفی را بر محیط زیست می گذارد. تولید پشم مرینوس مستلزم استفاده از هیچگونه سموم مصنوعی دفع آفات،کودها یا مواد شیمیایی زراعی نیست، و قسمت اعظم پشم مرینوس در مناطقی تولید می شود که گوسفندان می توانند به صورت طبیعی و بدون اینکه به اکوسیستم های طبیعی به صورت دائمی آسیب برسانند، بچرند. پشم مرینوس به صورت طبیعی زیست تخریب پذیر است و از این رو منجر به آلودگی پلاستیکی نمی شود. به علاوه لزومی ندارد پارچه مرینوس در معرض مواد ضد اشتعال یا سایر مواد پسا عمل آوری که ممکن است شامل مواد شیمیایی مضر باشند، قرار گیرد.
یکی از تاثیرات مهم زیست محیطی تولید پشم مرینوس، فرسایش خاک است. اگر گوسفندان مرینوس به صورت صحیحی چرا داده نشوند، می توانند به گیاهان و خاک اطراف آنها آسیب برسانند و در نتیجه باعث بایر شدن و بی حاصل شدن بخش های زیادی از زمین شوند. مقابله با این آسیب های بالقوه زیست محیطی با پرورش گوسفندان مرینوس به روش های پایدار امکان پذیر است.
چنانچه از جنبه اخلاقی به قضیه نگاه کنیم متاسفانه مشاهده می کنیم که غالب پرورش دهندگان، گوسفندان مرینوس را مورد آزار و اذیت قرار می دهند. فعالان حقوق حیوانات بالخص بر روشی به نام مولسینگ (mulesing) متمرکز شده اند که شامل برداشتن پوست اطراف مقعد و غدد جنسی گوسفندان به منظور جلوگیری از رشد نوعی عفونت انگلی کشنده دردناک به نام انگل flystrike است.
زمانیکه پوست آن قسمت از بدن حیوان دوباره رشد کند، گوسفندان کمتر در معرض آن انگل خطرناک قرار می گیرند و همین امر ظاهراً این عمل پیشگیرانه رایج را توجیه می کند. بعضی از گوسفندان در اوایل زندگی خود مولسینگ می شوند، ولی اکثر گوسفندان مرینوس استرالیایی و سایر گوسفندان مرینوس جهان غالباً سر وقت به چراگاه برده می شوند و بدون اعمال خشونت پشم آنها چیده می گردد.

گواهینامه های موجود برای پارچه پشم مرینوس

Woolmark سازمان اصلی تائید کننده پشم مرینوس در جهان است. علاوه بر اینکه Woolmark یک برند محبوب پشم محسوب می شود؛ محصولات پشمی که با روش های پایدار و عاری از خشونت نیز ساخته می شوند را تائید می کند. چنانچه پشم مرینوس در ایالات متحده یا اتحادیه اروپا تولید شود، ممکن است بتواند گواهینامه ارگانیک USDA یا کمیسیون اروپا را دریافت کند. در ضمن تولید کنندگان محصولات پشم مرینوس ارگانیک بدون توجه به محل تولید پشم و در هر کجای کره زمین که حضور داشته باشند می توانند گواهینامه های OEKO-TEX یا استاندارد جهانی منسوجات ارگانیک (GOTS) را دریافت نمایند.

نام پارچه	پشم مرینوس
نام دوم شناخته شده پارچه	پشم اسپانیایی
ترکیبات پارچه	الیاف مویی کارد و ریسیده شده از طریق گوسفند مرینوس
تغییرات ممکن تراکم نخ در پارچه	به درجه پشم بستگی دارد
قابلیت تنفس پارچه	متوسط
قابلیت مقاومت در برابر رطوبت	بالا
قابلیت حفظ گرما	بالا
قابلیت ارائه کشش	متوسط
حساس به کرکی شدن یا قل زدن	بالا
اولین کشور سازنده این نوع پارچه	اسپانیا
بزرگترین صادر کننده/ کشور برتر تولید کننده	استرالیا
دمای توصیه شده برای شستشو	سرد، خنک یا گرم
کاربرد در	سوئیتر، جوراب، پیراهن، لایه های اصلی، هودی، پیراهن های زنانه، دامن، شلوار، ژاکت، لباس زیر بلند و کوتاه، و پتو.